ढोकळा

ढोकळा करण्यात कौशल्य असतं ते फक्त निसर्गाचं. करणार्यांनी फक्त क्रेडिट घ्यायचं असतं!

माझ्या उपक्रमाच्या पहिल्याच दिवशी अजिबात चुकणार नाही असा पदार्थ हवा होता आणि त्यामुळे ढोकळा हा साधा सरळ प्रकार निवडला. ढोकळा करण्यात कौशल्य असतं ते फक्त निसर्गाचं. करणार्यांनी फक्त क्रेडिट घ्यायचं असतं!

ढोकळा - मूळ गुजरातमधला पण भारतभर बराच लोकप्रिय असलेला पदार्थ. त्याचं एक रूप म्हणजे खमण, किंवा खमण ढोकळा, किंवा नायलॉन ढोकळा - पिवळाधमक मऊ लुसलुशीत ढोकळा जो कोपऱ्याकोपर्यावरच्या दुकानांमध्ये मिळतो.

गुजरात मध्ये घरोघरी केला जाणारा ढोकळा मात्र वेगळा - डाळी आणि तांदूळ ८ तास भिजवून, मग दळून आणि मग ५-८ तास आंबवून वाफवलेला. डाळ आणि तांदुळाचं प्रमाण घरोघरी वेगळं असतं. हा ढोकळा मी ३ मुठी चणाडाळ, १ मूठ उडदाची सालासकट डाळ, १ मूठ मुगाची सालासकट डाळ आणि एक लहान चमचा मेथी भिजवून केला. आता मूठ हे इतकं मोघम प्रमाण आहे कि त्यावरूनच लक्षात येतं कि प्रमाणाला इथे फारसं महत्व नाही. घरात जे आहे त्यात हा बनेल. आंबवलेल्या पिठात मीठ, मिरची-आलं घालून वाफवला. वरून मोहरी,हिंग,कढीपत्ता आणि मिरचीची फोडणी, आणि कोथिंबीर घातली.

आंबवण्याच्या क्रियेने ढोकळा मऊ होतो. डाळी भिजवून दळल्यावर नैसर्गिक यीस्ट आपले काम सुरु करते. यीस्टला वाढायला पुरेशी उष्णता आणि दमट हवा मिळाली की पीठ फुगते. हवेचे बुडबुडे जितके जास्त तितका ढोकळा मऊ होतो. यीस्टचं काम पुरेसं चांगलं नाही झालं तर ढोकळा बसतो आणि दडदडीत होतो. काही लोकं पीठ तत्परतेने फुगवण्यासाठी फ्रुट सॉल्ट किंवा ताक आणि सोडा वापरतात, आणि त्याने ही ढोकळा छान होतो. परंतु हे केल्याने नैसर्गिक यीस्टच्या कार्याने पोषणाच्या दृष्टीने मिळणारे फायदे मिळत नाहीत.