पोळी आणि शेंगदाण्याची चटणी

अर्रर्र! "सगळ्या बायका पोळ्या करतात, त्यात कसलं कौशल्य?" असं म्हणू नका हो, सगळ्यांनाच ते यश मिळालं म्हणजे त्या यशाचं कौतुक करू नये असं कुठे असतं?

आज माझा सर्वात आवडता मेनू. पोळी आणि शेंगदाण्याची चटणी. लहानपणी सकाळच्या घाईत आई गरम गरम घडीच्या पोळ्या करायची आणि बाजूला बाबा दाण्याची चटणी करायचे आणि वाढायचे. शेंगदाण्याचे कूट घरात कायम असायचे. त्यात मीठ, लाल तिखट आणि दही घातलं कि छान चटणी व्हायची. त्याबरोबर एक केळं आणि कपभर दूध अशी मस्त न्याहारी व्हायची. सगळं किती साधं, सोपं पण पोटभरीचं आणि परिपूर्ण!

आता घडीची पोळी क्वचितच होते. मी फुलकेच करते कारण मला ते सोपे वाटतात. एकदा चपात्या/पोळ्या/फुलके करायला शिकलं की ते इतकं अंगवळणी पडतं की त्यात किती कौशल्य असतं हे आपलं आपल्यालाच विसरायला होतं. मग नव्यानेच करायला शिकणारी व्यक्ती दिसली आणि तिला कणिक मळण्यापासून, ते पोळी लाटण्या आणि भाजण्यापर्यंत येणाऱ्या अनंत अडचणी दिसल्या की स्वतःचा हाच प्रवास आठवतो आणि आपल्या कौशल्याचा अभिमान वाटतो! अर्रर्र! "सगळ्या बायका पोळ्या करतात, त्यात कसलं कौशल्य?" असं म्हणू नका हो, सगळ्यांनाच ते यश मिळालं म्हणजे त्या यशाचं कौतुक करू नये असं कुठे असतं?

ग्लूटन हे गव्हात असणारं एक प्रोटीन. त्यानेच गव्हाच्या पदार्थांना ताण येतो, ते ओढले जाऊ शकतात, फुगू शकतात. या ग्लूटन मुळेच गव्हाची पोळी "लाटली" जाऊ शकते, इतर पिठाची तितकी सहज लाटली जात नाही. फुलका तव्यावर पडतो तेव्हा त्याची एक बाजू आपण थोडीशी भाजून घेतो - इतपत भाजतो की ती थोडी कोरडी व्हावी पण कडक होऊ नये. मग दुसरी बाजू व्यवस्थित भाजून घेतो. यात होतं असं की दोन्ही बाजू कोरड्या होतात, एकसंध होतात, पण आत मध्ये फुलका कच्चाच असतो. मग आपण तव्यावरून काढून पहिली बाजू सरळ ज्योतीवर टाकतो. काही घरी तसं ना करता परत तव्यावरच, पण मोठ्या ज्योतीवर पहिली बाजू भाजतात. आता फुलक्याचा आतील कच्चा भाग तापायला लागलेला असतो. त्यातली वाफ बाहेर पडायचा प्रयत्न करते पण बाहेर पडायच्या दोन्ही बाजू बंद झालेल्या असतात. वाफ आत मध्ये भरायला लागते,ग्लूटनच्या ताणामुळे फुलका टम्म फुगतो आणि त्याच वाफेवर फुलका आतमध्ये शिजतो. घडीच्या पोळीत हेच घडतं, फक्त घड्यांमुळे पोळीमध्ये पापुद्रेही निर्माण होतात.

गव्हाची जात, भिजवलेल्या कणकेचा पोत - कडक/मऊ, त्यात असलेला/नसलेला स्निग्धांश, पोळी लाटण्याआधी कणिक किती वेळ झाकून ठेवली, पोळीचा आकार, जाडी, तवा किती जाड, ज्योत किती लहान/मोठी... याचे scientific analysis करायला घेतले तर केव्हढा प्रपंच होईल असं मला नेहमी वाटतं! पण असं कुठलं ही analysis न करता, आपल्या अंगभूत बुद्धिमत्तेच्या जोरावर आपण आपल्या देशात घरोघरी पिढ्यानपिढ्या उत्तम पोळ्या/फुलके करत आलो आहोत. करणारी प्रत्येक व्यक्ती आपल्या फुलक्यावर/पोळीवर आपली स्वतःची इतकी ओळख सोडते की पोळी कोणी केली हे ओळखता ही येतं. आपल्या या यशाचा अभिमान का म्हणून बाळगू नये?